Chanoeka (Inwijdingsfeest)

Dit feest begint op 25 Kislev, dit jaar (2016) op de avond van 24 december. Het valt dus samen met het Kerstfeest.

Het wordt acht dagen gevierd. Het is een herinnering aan de overwinning van de Macabeeërs op de Syrisch-hellenistische legers in het jaar 164 v.C.

Toen Jeruzalem, dat was bezet door de Syriërs, weer was heroverd, werd de tempel die ontwijd was, onmiddellijk gereinigd en opnieuw ingewijd. Deze herinwijding is het hoofdmotief van het Chanoekafeest.

De Joden werden door de Syriërs onder leiding van koning Antiochus IV Epiphanes gedwongen afgoden te aanbidden. De Thora werd afgeschaft, de sabbatsrust mocht niet meer worden gehouden. De besnijdenis en de spijswetten werden verboden.

In de tempel werd de Menorah, die altijd moest blijven branden, gedoofd. Een altaar ter ere van de Griekse god Zeus opgericht en er werden varkens geofferd. Een kleine groep Joden onderwierp zich niet aan deze maatregelen. Zij vluchtten onder leiding van Mattitjahoe de bergen in. Hij gaf het sein tot actieve tegenstand en uiteindelijk overwonnen de Macabeeërs, onder leiding van Juda.

Nadat de Macabeeërs de tempel hadden heroverd en gereinigd, was hun eerste daad om de Menorah, het eeuwige licht weer te ontsteken. In het apocriefe boek 1 Makkabeeën (4: 36 – 59) en in de Talmoed (tractaat Sjabbat 21a-24b) is hierover te lezen.

Helaas was er maar één kruikje gewijde olie (Ex. 27:20; Lev. 24:2-4) en dat was net genoeg voor één dag. Het duurde acht dagen voordat er nieuwe reine olie zou kunnen zijn om dit licht verder te laten branden. En toen gebeurde er het wonder, volgens de overlevering, dat dat ene kruikje voldoende olie had om het licht acht dagen te laten banden! Daarna hebben rabbijnen besloten dit wonder van het kruikje olie in de Chanoekaviering op te nemen.

Als herinnering aan de acht dagen dat het licht in de tempel brandde met dat ene kruikje olie, wordt de chanoekia, ontstoken. Dit is een negenarmige kandelaar. Acht armen voor iedere dag van het chanoekafeest en de negende arm is de dienaar (sjammasj), die iedere avond de andere kaarsjes aansteekt. Nadat de kandelaar is aangestoken, geeft men elkaar vaak cadeautjes, men eet speciale Chanoekalekkernijen en doet spelletjes.

In de bijbel lees je diverse keren over een feestelijke inwijding (Hebreeuws: chanoekkah) van de tempel. Bijvoorbeeld wanneer de tempel van Salomo gereed is. Of na het gereedkomen van de tweede tempel. Soms raakte de tempeldienst in verval en werden gebouwen verwaarloosd. Wanneer er dan een hervorming kwam en de tempel gerestaureerd en gereinigd werd, vond er opnieuw een inwijdingsfeest plaats. Psalm 30 is speciaal voor een dergelijke gelegenheid geschreven.

Maar het chanoekafeest is het feest van de inwijding van de tempel na de verovering van de Maccabeeërs. In Johannes 10:22 heet dit het Vernieuwingsfeest.

Jezus, viert dit feest ook. De mensen vragen hem: “als U de Messias bent, zeg het ons dan ronduit”. Het antwoord op deze erg hunkerende vraag is ingesloten in de Chanoeka-boodschap van Jezus. Hij herhaalt duidelijk Zijn claim en de bewijzen van Zijn Messias zijn. De boodschap van Jezus is: de machten van de duisternis krijgen het niet gedaan om de volgelingen van de Messias uit diens beschermende hand te roven. Eén van die volgelingen zegt het later zo: “Niets kan ons scheiden van de liefde van God, die ons om Jezus wil heeft aangenomen als zijn kinderen”(Rom. 8).

December 2016

Yachad – Rein Visscher

Lektuur:

• 1 Maccabeeën
• Talmoed, tractaat Shabbath, 21a-24b
• Flavius Josephus

Recept:

Op het culinaire vlak resulteerde dat in gerechten die in olie worden gebakken of gefrituurd. Latkes en Soevganiot. Voor het recept klilk op de link, 03 – Feesten – 2011 – Recepten – Latkes en Soevganiot pdf